Wanneer de Bijbel klinkt als een plaat die blijft hangen…

Ruim je rommel op. Eet je bord leeg. Doe de deur achter je dicht. Een bekend riedeltje voor elke ouder. Ook de bijbelverhalen lijken soms op repeat te staan…

De theologen uit ons panel – Wynette en Alain – lezen Daniël 5.

Hoewel u dit alles wist, bent u niet nederig gebleven

Alain: 

Koning Belsassar van Babylonië is in een royale bui vanavond. Anders laat je niet al je ‘duizend machthebbers’ en je hoofdvrouwen en bijvrouwen vrolijk samenkomen voor een feestmaal. Ze mogen zelfs allemaal aan al z’n schatten zitten, want Belsassar waant zich vanavond onaantastbaar, aan het hoofd van zijn enorme wereldrijk.

Omgekeerd Avondmaal

Het is een soort avondmaalsfeest: ze drinken wijn uit prachtige joodse tempelbekers, en gedenken bij elke slok de grote veroveringen van Belsassar en z’n voorouders. Maar dan wel een omgekeerd Avondmaal, want hier wordt niet de redding van een verslaafd volk gevierd, maar de vernietiging van Jeruzalem door het sterkste leger op aarde. Niet zo sympathiek…

Dat soort hoogmoed en decadentie is vaak een teken aan de wand. Zulke koningen zijn voorbestemd om te vallen. In dit verhaal schrijft de onzichtbare hand in klare taal op wat de koning niet wil horen. Dat er een maat is aan z’n mateloosheid. Dat dit zwaargewicht te licht bevonden is vanuit het perspectief van de eeuwigheid. En dat hij zijn grote macht zal moeten gaan delen.

Zo raadselachtig is de geheimtaal niet

Het staat er gewoon in het Aramees en zo raadselachtig is de geheimtaal nou ook weer niet, dus je hoeft die stamelende wijzen uit Babylonië niet te geloven. Stuk voor stuk weten ze drommels goed wat de boodschap op de muur betekent. Maar zeg dat een koning maar eens in zijn gezicht, dat er een einde komt aan zijn heerschappij. Liever doen de waarzeggers er even het zwijgen toe, totdat de koningin zich laat zien.

De koningin was blijkbaar als enige vrouw niet in de feestzaal aanwezig, want ze laat zich pas zien wanneer ze het rumoer hoort. Haar verschijning echoot het begin van het boek Esther, en de dromenuitleg van Daniël echoot eerdere verhalen uit dit bijbelboek. Nog verder terug horen we natuurlijk het verhaal echoën van Jozef, de man die farao’s dromen kon duiden.

Beeld: Belsazars feest, Rembrandt, 1635

Niet bang de waarheid te zeggen

Er zijn dingen die constant opnieuw gebeuren in de Bijbel.

En wat zijn die dingen? Machtige tirannen die denken dat ze goden zijn en het eeuwig leven hebben. Een God die hen vroeg of laat spuugzat wordt en opkomt voor de volken die door die koningen werden veroverd en onderdrukt. En tussen die tirannen en die God in: een brutale gelovige zoals Daniël, die niet onder de indruk is van leeg machtsvertoon en niet bang is om de waarheid te zeggen ten overstaan van onrechtvaardige heersers.

Geen fraai kostuum, geen tekst

Wynette:

Het is al weer wat jaren geleden. Wij waren voor ons kerstspel nog op zoek naar een afwashulp in de herberg. Het was maar een kleine rol en het had niet zoveel aanzien. Geen fraai kostuum, geen tekst – alleen een schort voor en even afwassen. Zo’n rolletje waarvan je denkt: kan je daar eigenlijk wel een bewoner voor vragen?

Maar we vonden een jonge vrouw die maar wàt graag juist díe rol wilde spelen. Want afwassen was haar werk, en daar was ze goed in! En met een uiterste nauwgezetheid en gedrevenheid speelde zij haar rol in het kerstspel. Glunderend! Daar heb ik me nog lang over verwonderd: hoe serieus ze met plezier haar taak op zich nam…

Je laten leiden door je eigen lusten

Wat een contrast met koning Belsassar!

Een koning, een man met grote verantwoordelijkheden… Dat zou respect af moeten dwingen, maar dat is hier wel veel gevraagd. De koning zelf kent geen respect. Hij laat zich vooral leiden door zijn eigen lusten. Geeft een groot feestmaal voor zijn duizend (!) machthebbers. Daar moeten grote hoeveelheden eten en drinken voor aangerukt zijn. Genoeg om beneveld van te raken!

Maar kennelijk is dat nog niet genoeg. Hij heeft zijn zinnen gezet op de gouden bekers uit de tempel van Jeruzalem. De bekers uit het huis van God. Daar wil hij zijn wijn uit drinken. Totaal respectloos! En alsof dat nog niet erg genoeg is, prijzen de feestgangers al drinkend de goden van goud en zilver, brons, ijzer, hout en steen. How low can you go?

Voor Belsassar houdt het verhaal al snel op. Gewogen en te licht bevonden…

Of je nu putjesschepper of minister van Financiën bent…

Doen wij het anders? Pakken wij onze verantwoordelijkheden op? Gaan wij respectvol om met God en wat Hij ons gegeven heeft: mensen, spullen, de natuur? Ik zie daar regelmatig voorbeelden van. Mensen die zich met hart en ziel inzetten voor hun taak. Omdat ze zich daar verantwoordelijk voor weten.

En van mensen met een verstandelijke beperking leer ik dat het er niet zozeer toe doet wat die taak is. Het gaat erom hoe jij je daarmee verbindt. Sommige functies geven maatschappelijk misschien meer aanzien, leveren financieel ook meer op. Het gaat echter niet om je functie, maar om je inzet. Of je nou putjesschepper bent of minister van Financiën.

Als ieder mens met even veel nauwkeurigheid zijn taak op zou pakken als de vrouw in het kerstspel, dan zag de wereld er heel wat anders uit! Is dat geen teken aan de wand?

Wynette Schouten is geestelijk verzorger in de verstandelijk gehandicaptenzorg.

Alain Verheij is theoloog en promoveert op Ugaritische mythen.

Lees hier de vorige aflevering terug.