Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Tom Wright: Een aimabele voorleesopa met een revolutionaire boodschap

Deel:

Reinier hoefde niet lang na te denken. Tom Wright is zijn grote held. ‘Wright is uit op een fundamentele herlezing van het Nieuwe Testament en biedt die ook.’

Het is onvermijdelijk deze reformatieweek: de naam Tom Wright moest vallen. In academische publicaties is het trouwens N.T. Wright, maar dat terzijde. Deze nieuwtestamenticus is bij veel vernieuwingsbewegingen in het huidige christendom dé leidende denker. Wat is dat toch?

De ideale voorleesopa

Bij niemand gaat het alleen om de tekst. Mulisch en Reve waren minder populair geweest als het niet zulke, eh, wonderlijke persoonlijkheden waren geweest. Bij Wright speelt ook zoiets. Een interview in Christianity Today wijst daarop: hij heeft een zeer kalm en wijs charisma. Je voelt je meteen op je gemak in zijn buurt – al is het via een schermpje op Youtube. Hij komt over als de ideale voorleesopa. En dat is in tijden dat iedereen maar roeptoetert en ‘activiereliert’ best prettig. Iemand die in fatsoenlijke volzinnen praat, niets op de spits drijft, en tegelijk nogal iets te melden heeft.

Want zonder dat was hij natuurlijk gewoon een toffe opa gebleven en kenden verder alleen zijn kleinkinderen hem. Of nou ja, misschien vond je per toeval op Youtube nog ergens een aardige versie van ‘Yesterday’, die hij schreef toen hij zich verveelde op een suffe conferentie, of een heus ontroerende vertolking van een liedje van Bob Dylan.

Stevige ambities

De ambities van Wright zijn, interessant genoeg, torenhoog. Hij schrijft boeken met (onder)titels als: The Day the Revolution Began en Het vergeten verhaal van de evangeliën. Daar heb je meteen twee interessante actuele boeken van hem te pakken. Meer voor starters zijn: Goed nieuws! en Gewoon JezusStevige ambities dus en die maakt hij waar. Wright is uit op een fundamentele herlezing van het Nieuwe Testament en ons begrip van de kern van het christendom. En die biedt hij inderdaad.

Mijn indruk is dat deze zoektocht bij hem begon naar de historische inbedding van Jezus. Daarin hoort hij bij de zogeheten ‘3e zoektocht naar de historische Jezus’. Waar fundamentalisten vooral bezig zijn met elke komma te bewijzen, en de eerdere ‘quests for jesus’ vooral bezig waren dat af te breken, probeert deze ‘third quest’ uit die dodendans te stappen. Ze kijken naar de Joodse context en hoe Jezus zich daarbinnen beweegt. Wright is vervolgens vooral opvallend, omdat hij uitvoerig Jezus’ zelfbeeld onderzoekt en Jezus’ opstanding historisch onderbouwt.

Een zeldzame combinatie

Wright is er niet helemaal helder over of hij de complete evangeliën honderd procent als historisch ziet (of ik heb iets gemist?). Mijn indruk is echter dat zijn vernieuwende insteek een groot deel van zijn populariteit verklaart. Hier is eindelijk iemand die wetenschappelijk een hoge pief is, maar tegelijk de ‘gewone kerkmensen’ niet van zich vervreemdt. Dat was in het midden van de twintigste eeuw een zeldzame combinatie.

Vernieuwing stond een paar generaties lang voor: richting vrijzinnigheid. De jongste generatie draait dat om: vernieuwing gaat richting het midden. Wright is, zou ik zeggen, de onbetwiste leider van deze beweging. Maar daar blijft het niet bij. Vervolgens herleest Wright die evangeliën grondig en komt hij tot de conclusie dat deze de ‘kroning van God’ vertellen. Jezus komt Gods koninkrijk introduceren, hij zorgt ervoor dat God koning wordt hier op aarde. Hij ‘lanceert’ die regering, hij introduceert hier dit nieuwe ‘huwelijk’ van hemel en aarde.

Werkelijk goed nieuws

Dat is voor iemand met een fundamentalistische achtergrond best verrassend. Ik had ‘koninkrijk van God’ altijd gelezen als ‘koninkrijk van de hemel’ (wat alleen Matteüs schrijft om zijn Joodse lezers niet van zich te vervreemden) en daarbij dacht ik dan aan: de hemel. Daarom snapte ik de gelijkenissen ook nooit: verhaaltjes over de hemel? Maar hoe dan? En waarom dan?

Pas bij Wright ontdekte ik voor het eerst dat de Joden destijds bij ‘koninkrijk van God’ aan een concreet rijk hier op aarde dachten, wat een nieuwe David, de Messias, de Christus, zou stichten. Jezus roept deze verwachting op en vervult hem op een totaal andere manier. Dit is werkelijk goed nieuws, dit is echt evangelie, aldus Wright, en ik ben het hem van harte gaan nazeggen. Jezus lanceert die nieuwe ‘samensmelting’ van hemel en aarde. Sindsdien kunnen wij daarbij aanhaken, die beweging uitbreiden, tot uiteindelijk God zelf het komt vervolmaken.

Je hoort hier dus weinig over ‘Jezus is gestorven om onze schulden te betalen’, wat fundamentalisten meestal als kern van het evangelie zullen zien. Wright onderschrijft zo’n zin wel, maar geeft er een andere lading aan – wat past bij zijn beminnelijke omgangsvormen. Daarom leest hij Paulus ook op een heel andere manier (het zogeheten ‘Nieuwe perspectief op Paulus’). ‘De wet’ is daar niet meer de boosdoener, nog een belangrijk motief bij Wright, die Jezus als volop Joods wil zien. We schreven hier op Lazarus daar al intensief over.

Passages, woorden en zinsnedes vielen opeens op hun plek

Intussen hebben de fundamentalisten hem ook wel door. Wright is inderdaad bezig heel hun oude theologie op de kop te zetten en daarbij staat er nogal wat op het spel. Niet in het minst reputaties en salarisstrookjes. Maar nee, dat is te cynisch van me. Hun bezwaren zijn soms ook echt inhoudelijk en dan schrijven ze hele dikke boeken tegen Wright, en dan schrijft Wright weer een dik boek terug – want hij kan toch sneller schrijven.

Wright heeft een boekenkast volgeschreven, maar ik adviseer je een stuk of vier, vijf boeken van hem te lezen. Dan weet je het wel, maar dan weet je ook heel veel. Wat het mij uiteindelijk vooral opleverde is, voor het eerst, een zeer geïntegreerde visie op het Nieuwe Testament en Jezus. Talloze passages, woorden en zinsnedes vielen opeens op hun plek en begonnen met andere samen te hangen. Een brief als Romeinen, wat eerder totaal los zand was, dat vooral een reformatorische dogmatiek moest bewijzen, in mijn ogen dan, werd een sprankelend, helder en overtuigend geheel in Wrights handen. Dat is een ongelooflijke prestatie.

Geschreven door

Reinier Sonneveld

--:--