Ga naar submenu Ga naar zoekveld

‘Wakker worden!’, roept Anthony de Mello

Deel:

Er zijn van die boeken die je blijft herlezen omdat er meer dan alleen een mooie gedachte in te vinden is. ‘Awareness’ van Anthony de Mello is zo’n boek. Annemarie vertelt waarom. 

An openness to the truth, no matter what the consequences, no matter where it leads you and when you don’t even know where it’s going to lead you. That’s faith. Not belief, but faith. Your beliefs give you a lot of security, but faith is insecurity. You don’t know. You’re ready to follow and you’re open. You’re ready to listen.

Ik geef toe, het is een onooglijk boekje. Paperback, vergeelde bladzijden en met een geel/bruine jaren zeventig cover. Echt zo’n boekje dat vanwege de looks alleen al een vergeten bestaan zou leiden in een muffig tweedehands boekhandeltje. Maar voor mij is dit boek van de Jezuïet en mysticus Anthony de Mello een pareltje. En ik ga je vertellen waarom.

Niet zozeer leren, vooral afleren

Het boekje Awareness oftewel bewustwording is een verslag van een retraite die Anthony de Mello kort voor zijn plotselinge dood gaf. De Mello, destijds al een bekende spreker en pastoraal werker, vat tijdens deze retraite zijn belangrijkste ideeën samen over de mens, het lijden en hoe je vrijheid vindt.

De grote oproep van De Mello is: ‘Word wakker!’ Hij ziet namelijk dat we als mensen van nature liever kiezen voor het bekende, het vertrouwde. Zelfs als dat bekende helemaal niet werkt of zelfs slecht voor ons is. Alles, zolang we maar niet hoeven te veranderen.

Maar echte, levensveranderende spiritualiteit gaat volgens De Mello vooral om afleren, en niet zozeer om leren. Zijn we bereid echt te luisteren? Of willen we alleen dat horen wat bevestigt wat we al denken? Worden we liever in slaap gesust met bekende vertrouwde woorden, dan dat we wakker worden geschud door een ongemakkelijke verontrustende boodschap?

De hamvraag is: Hoe verander je?

We hebben allemaal in meer of mindere mate te maken met lijden en ongemak. Daar willen we vanaf. Maar onze manier is volgens De Mello een heilloze missie. Waarom? Volgens De Mello identificeren we ons veel te veel met onze gevoelens, verlangens en worstelingen. Maar doordat we ertegen gaan vechten, raken we er juist aan gebonden.

Zolang je tegen gevoelens als zinloosheid vecht, geef je die gevoelens juist macht. De enige manier om te veranderen is om je neiging je tegen vervelende gevoelens te doorzien. Te stoppen met verzetten en vechten. Want paradoxaal genoeg, verander je juist dan. Het overkomt je. Het is genade. Niet het gevolg van heel hard proberen…

Zoek geen dichtgetimmerd verhaal

De Mello citeert ergens in zijn boek theoloog Karl Rahner die zegt: ‘Het is de taak van de theoloog om alles uit te leggen via God, en God uit te leggen als niet-uit-te-leggen.’ Het kan een valkuil zijn om als zoekende gelovige vooral duidelijkheid te willen. Hoe vaak willen we niet van God (of van theologen, dominees, boeken) horen hoe het zit? Zoeken we naar een zekerheid, een kloppend verhaal hoe je je leven leiden moet, hoe je om moet gaan met lijden?

De Mello schudt mij als lezer wakker en zegt eigenlijk: Trap daar niet in. Zoek geen dichtgetimmerd verhaal. Het leven is mysterie. God is mysterie. Sta in het leven als een verwonderd kind. Wees onbevooroordeeld open en leer echt te luisteren. Dan ontdek je misschien iets wat je niet zocht, maar wat je wel nodig hebt.

“When we start off in life, we look at reality with wonder, but it isn’t the intelligent wonder of the mystics, it’s the formless wonder of the child. Then wonder dies and is replaced by boredom, as we develop language, words and concepts. Then hopefully if we’re lucky, we’ll return to wonder again.”

Het zijn de mystieke woorden van deze Indiase Jezuïet die me blijven inspireren en uitnodigen tot een leven vol verwondering.


Jezuïet Anthony de Mello was directeur van het Sadhana Instituut voor Pastorale Zorg in Poona, India. Hij gaf retraites, workshops en lezingen over gebed. Hij overleed plotseling in 1987 op 55-jarige leeftijd, maar liet een rijke schat achter in de vorm van lezingen en boeken.

De Mello schreef ook diverse boeken met parabels. 

Geschreven door

Annemarie van den Berg

--:--