Film Mary Magdalene: als je een andere weg kiest dan die voor je is uitgestippeld…

22 maart 2018 · Leestijd 7 min

Vandaag gaat Mary Magdalene in première, de Hollywood-film die naar Jezus kijkt vanuit het vrouwelijke perspectief van Maria van Magdala. Jaap-Harm bekeek de film en werd er – onverwacht – door geraakt.

Het geloof is mij van jongs af aan meegegeven. Ik leerde bijvoorbeeld bidden voor en na het eten. Bijbellezen na de maaltijd. Op zondag twee keer naar de kerk in nette kleren. Catechisatie. Ontzag voor de Heere en voor de dominee. Oh ja, en we hadden lange tijd geen tv of computer, ik geloof dat die eind lagere school of begin middelbare school pas hun intrede deden in huize De Jong. Hoewel mijn keuze voor de studie Godsdienst Pastoraal Werk nog alleszins fijn en christelijk te noemen was, ging er toch een wereld voor me open. Bij het vak christologie was het een optie om Kuitert te lezen. Hoewel ik het niet eens was met zijn antwoorden, vond ik de vragen die hij stelde scherp en relevant. Mooier werd het nog toen de studieboeken dicht bleven en we ontdekten dat de rockopera Jesus Christ Superstar een rijke bron van theologie is. Het was een toegankelijk opstapje om dat deelgebied van de systematische theologie verder te onderzoeken.

Dan ontstaat er hoogspanning

Stapje voor stapje heeft mijn geloof zich na die tijd ontwikkeld. De vorm die het in mijn jeugd had, heeft het allang niet meer. Zo heb ik er een fascinatie voor film bijgekregen: als venster op de wereld, net zoals toen bij Jesus Christ Superstar. Je kunt met zulke verhalen in gesprek gaan, je er een mening over vormen, gaan merken dat ze je maken tot wie je bent. De cinema heeft me vele werelden voorgeschoteld die ik nog niet kende, maar mijn hart maakt toch steeds een sprongetje als filmmakers het aandurven God en geloof te verbeelden. Hier leer ik juist geen andere werelden kennen, maar de wereld waarmee ik vanaf mijn jongste jeugd bekend ben bevragen. Dan gaat het schuren, ontstaat er hoogspanning, dan komt het aan op de vragen die ertoe doen. Wie is God, wie ben ik en hoe verhouden die twee zich tot elkaar?

Deze film is best een vreemd verhaal

Met Mary Magdalene waagt regisseur Garth Davis zich aan die man uit Nazareth. In zekere zin een enorm waagstuk. De gelovigen onder de kijkers zullen zich afvragen of ze de voorgeschotelde Jezus wel herkennen. Mensen die geen geloof aanhangen zijn misschien bij voorbaat al afgehaakt. Voorafgaand aan de persvoorstelling leek vooral de tweede groep zich te roeren. Een van de recensenten kwam binnen en vroeg om een flinke kop koffie. Die zou wel nodig zijn om het verhaal door te komen.
Een ander maakte zich ook zorgen. Hij was wel fan van hoofdrolspeelster Rooney Mara, maar niet van God. Nog een derde moest na afloop bijkomen van alle zware woorden die ze had gehoord. Ergens ook wel logisch, want als je niet vertrouwd bent met de evangeliën en niks hebt met geloof of spiritualiteit is de film best een vreemd verhaal. Over een rondreizende prediker en genezer die duizenden jaren geleden in Israël de mensen in vervoering bracht met zijn boodschap van liefde en vergeving.

Dit is een Jezus die ongrijpbaar is

Persoonlijk vind ik dat Mary Magdalene een zeer geslaagde Jezus-film is geworden. Op hoofdlijnen trouw aan wat te lezen is in het Nieuwe Testament. Geregeld ook lenend uit de meer gnostische hoek, waar bijvoorbeeld het boek De Da Vinci Code van Dan Brown zijn succes aan te danken heeft. Maar bovenal eigen en fascinerend. Dit is een Jezus die ten diepste ongrijpbaar is. Ik kon me beter verplaatsen in de Galileese bevolking die opeens een mening moest vormen over die charismatische prediker met een boodschap die zo anders was dan wat de mensen in die tijd gewend waren.
Als ik de Bijbelteksten lees die al mijn hele leven ken, kan ik zomaar in een sleur terechtkomen. Het raakt me niet meer, omdat ik de plot al van een kilometer afstand aan zie komen.
Hoe anders is als ik nu met Maria van Magdala op reis ga. Een gevoelige vrouw die niet past in het keurslijf dat haar omgeving haar oplegt. Ze hoort een innerlijke stem en die stem zegt niet dat ze moet trouwen en kinderen krijgen. Als Jezus dan voorbij komt, voelt ze feilloos aan dat ze bij hem moet zijn. Hem volgen is antwoord geven aan een diepgevoelde overtuiging die ze eerder nog niet onder woorden kon brengen.

Jezus wakkert een vuur aan

Het raakt me hoe zij een andere weg durft te gaan. Los durft te breken uit verwachtingen die mensen van haar hebben, omdat ze een man voor zich ziet die in de diepste kern van zijn wezen verbonden is met God en daarom niet hoeft te voldoen aan wat anderen van hem vinden. Die weg van Jezus is niet eenvoudig. Hij worstelt er enorm mee en hij geeft onomwonden toe aan Maria’s vader dat zijn komst scheiding brengt tussen mensen. Het wakkert echter in Maria en de andere leerlingen een vuur aan dat verder oplaait en hen voortdrijft.

Ze dragen de pijn uit eerdere rollen mee

Maria laat een toekomst als vrouw en moeder achter, omdat ze Jezus volgt. Petrus laat zijn vrouw en kind achter, omdat hij Jezus volgt. Judas volgt Jezus, omdat hij snel herenigd hoopt te worden met zijn vrouw en kind die hij verloor. Een bonte verzameling mensen met allemaal hun eigen gevoelens en motieven. Ze horen erbij, hun leven komt in Jezus’ licht te staan. En op een of andere manier klonken de andere rollen van de acteurs opeens ook mee. Chiwetel Ejiofor als Petrus zie ik helder voor ogen als de tot slaaf gemaakte Solomon Northup in Twelve Years a Slave. Tahar Rahim zie ik als de jonge gediteneerde Malik die zich in Un Prophète staande probeert te houden. Denis Menochet als de zwetende Perrier LaPadite die een Joods gezin verbergt in zijn woning in Inglourious Basterds. Alsof ze de pijn en het verdriet uit die andere rollen met zich meedragen nu ze achter Jezus aangaan. Een vreemde gedachte misschien, maar wel één die me ontroerde.

Welke oproep hoor ik als ik luister naar de stilte? Durf ik daar gehoor aan te geven? Het zijn de vragen die Jezus stelt aan Maria en die een onomkeerbare beweging in haar leven in gang zetten. Deze Jezus roept op tot antwoorden aan God door elke liefdevolle daad die je doet. Liefde, zorg, vergeving. Ik kan ze afdoen als nietszeggende containerbegrippen, maar uit de mond van Joaquin Phoenix als Jezus kwamen ze opnieuw dichtbij. De intensiteit van zijn eerdere rollen in bijvoorbeeld The Master, Her en You Were Never Really Here echode ook hier mee, maar leken tot een soort evenwicht te komen. Hier zag ik iemand die tot in elke vezel van zijn bestaan samenviel met de boodschap die hij preekte. Als hij me oproept een getuige, om zijn zegenende handen te zijn in deze wereld, dan wil ik daar gehoor aan geven. En opnieuw raakte ik overtuigd van de kracht van theologie als deze gehuld is in de jas van de cinema.

Nu in de bioscoop: Mary Magdalene | Regie: Garth Davis | Met: Rooney Mara, Joaquin Phoenix, Chiwetel Ejiofor, Tahar Rahim, e.a.

Meer lezen over deze film? Dit stuk is ook een aanrader en hier vertelt Joaquin Phoenix meer over zijn rol als Jezus en de indruk die het achterliet.