De film Romans laat indringend zien hoe verwoestend seksueel misbruik is
Na rollen in grote spektakelfilms als Pirates of the Caribbean en Lord of the Rings, neemt Orlando Bloom nu de hoofdrol voor zijn rekening in Romans, een film met een veel kleiner bereik. Het is een intiem en bijzonder heftig drama over de gevolgen van seksueel misbruik. (Trigger warning)
Malky is 37 jaar oud en sloper van beroep. Hij werkt in de kerk waar hij als kleine jongen heenging. De Jezus van steen hangt trillend aan het kruis als muren met grote hamers aan stukken geslagen worden. Gruis glijdt van zijn harde nauwelijks geklede lichaam. Als een priester interesse toont in de crucifix draait Malky met precisie de schroeven waaraan het beeld ophangt uit de handen van de lijdende mens. Voorzichtig legt hij zijn armen om het lijf, waarna hij wankelend de ladder afstapt. Het zijn beelden die boordevol betekenis zitten.
Diepe woede
Malky heeft niet zoveel met de kerk en de God van zijn jeugd. Hij is een harde, zwijgzame werker. Hoewel hij zorgzaam is – regelmatig gaat hij bij zijn moeder op bezoek voor een kopje thee en helpt hij haar met boodschappen – borrelt er onder de oppervlakte een diepe woede. Als twee pubers in de supermarkt met hun karretje te dicht langs hem rijden, grijpt hij er één bij de keel en bijt hen toe: ‘Ben je blind ofzo?!’
Ook in zijn relatie komt zijn boosheid steeds naar boven. Waarom laat zijn vriendin zich na haar werk thuisbrengen door een andere man? Het is aantrekken en afstoten. Hij maakt onredelijke verwijten. Als ze te dichtbij komt, duwt hij hard van zich af. Zelfs tijdens de seks kan hij echte intimiteit niet toestaan. Het liefst neemt hij haar van achteren, ondanks haar zoektocht naar andere manieren van toenadering.
Seksueel misbruik
Als Malky in een oude krant van zijn moeder leest dat de priester uit zijn jeugd terugkeert naar de kerk wordt bevestigd wat hij al dacht: de man die hij bij de toiletten van de pub dacht te herkennen is inderdaad priester Jimmy. Zijn adem stokt.
Maar er is ook een andere priester. Een man die op belangrijke momenten in Malky’s leven steeds weer opduikt en die je eerder zou omschrijven als een oude punkrocker. Een magere man met een kaal hoofd, een bril met een zwaar montuur en een tatoeage in zijn nek.
Feilloos voelt deze man de pijn van Malky aan. Hij weet wat het is om seksueel misbruikt te zijn. Vanaf zijn zevende moest hij zijn vader oraal bevredigen. Hij mocht ervan genieten, werd hem verteld. Hij kent de woede die Malky voelt. Bij hem leidde het tot moord. Met een vleesmes onthoofde hij de man die zijn leven verwoest had. Pas na jaren in de gevangenis – en verschillende vormen van therapie – vond hij na een gesprek met een priester God en een manier om met zijn schaamte en woede om te gaan. Nu biedt hij zijn oude taperecorder aan aan Malky. Vertel alles maar, gooi het maar uit, vooral de gore details. Er is geen veroordeling, geen schaamte. ‘Drijf je demonen uit!’
Als kijker word ik in verlegenheid gebracht
Mijn verlegenheid heeft te maken met de weg van vergeving die Paul, de priester van het nu, aan Malky wijst. Ik vind die weg krachtig, maar wie ben ik om daar iets over te zeggen? Ik weet niets van seksueel misbruik. Mijn jeugd is op dat gebied veilig geweest. Wat weet ik van de pijn die mensen zoals Malky doormaken?
Vijfentwintig jaar heeft hij niet gebiecht, zegt hij in de film. Van die vijfentwintig jaar was elke dag gevuld met schaamte en pijn. En slechts één keer heeft de priester hem aangeraakt, zou ik kunnen zeggen in mijn onwetendheid. Maar één keer was genoeg om het leven van een jongen van twaalf te verwoesten.
Het uitdrijven van demonen is als metafoor bepaald niet te licht. Het duister heeft zijn klauwen uitgestrekt en Malky in zijn greep gekregen. Is het niet meer dan logisch dat de man die Malky geworden is wraak wil nemen? Met een hamer in zijn hand ontmoet hij de priester van vroeger. Gevoelens van wraak hebben hem voortgedreven. Slechts het inlossen van die gevoelens zal hem bevrijden. De duisternis doen verdwijnen.
Wraak nemen of vergeven?
Uiteindelijk gaat de film niet over wraak, maar over vergeving, dat is de weg die Paul Malky onvermoeibaar wijst. Soms vraag je je af of Paul een verbeelding van God is. Steeds weer duikt hij op. Hij weet waar Malky is en lijkt zelfs zijn gedachten te kennen. Hij leidt Malky zelfs op een haast bovennatuurlijke manier naar zich toe.
Hoe het ook zij, Malky stevent onherroepelijk af op een keuze. Hij moet zijn pijn onder ogen zien en bedenken op welke manier hij er mee om zal gaan.
Wat overtuigt in Romans is dat de weg van vergeving geen makkelijke weg is. Er begint geen zacht licht te schijnen, er beginnen geen violen te spelen. Het is keihard werken, bloed, zweet en tranen. Het is loslaten wat aan God toebehoort. Het is aan hem om wraak te nemen, volgens Romeinen 12:20, de tekst waaraan de film zijn titel ontleent. En God blijft volgens Paul altijd nog de ‘master of scales’. Misdaden ziet hij en weegt hij, zelfs als ze zijn vergeven.
Romans is een film om te kijken met mensen die beschadigd zijn door het leven. Wat zeggen zij van wat Malky overkomen is en hoe hij uiteindelijk daarmee omgaat? Voor wie het leven lichter is geweest – en daar reken ik mezelf ook toe – rest er dan niks dan te zwijgen en te luisteren.
Romans is vanaf vandaag te zien in de bioscoop
Regie: Ludwig en Paul Shammassian | Met: Orlando Bloom, Janet Montgomery, Charlie Creed-Miles, e.a.
Geschreven door
Jaap-Harm de Jong
