Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Waarom je kinderen barmhartigheid zou leren? Nou, hierom!

Deel:

Iemand helpen aan wie je een hekel hebt? Waarom zou je dat doen? Pedagoog Jantine legt uit waarom barmhartigheid voor onze maatschappij belangrijk is en hoe we het onze kinderen kunnen leren. 

Toen ik bij de kleuters werkte, kwam het regelmatig voor dat een kind zijn broodtrommeltje thuis was vergeten. In de klas losten we dat eenvoudig op, door te vragen wie wat wilde delen. Een stukje brood, een partje appel of een paar komkommerstukjes. Op een dag kreeg ik een wat ander antwoord op mijn vraag dan ik verwachtte. Een meisje zei: ‘Ik heb wel wat aardbeien over, maar niet voor hem, want hem vind ik stom.’ Een ander meisje vroeg of zij wel de aardbeien mocht hebben. Dat mocht. Vrolijk gaf zij ze toen weer door aan het kind zonder lunch. Het was een goed moment om het eens te hebben over ‘barmhartigheid’.

Een extra element van naastenliefde

In het artikel over naastenliefde sprak ik al kort over barmhartigheid: die twee liggen in elkaars verlengde. Maar toch zijn ze niet precies hetzelfde. Waar je naastenliefde kan zien als een manier van in het leven staan, een soort levenshouding, is barmhartigheid wellicht te zien als de praktische uitvoering van deze naastenliefde. Barmhartigheid heeft wel een extra element: waar je naastenliefde toepast op alle mensen, is barmhartigheid voornamelijk van toepassing als je iemand helpt, voor wie je geen liefde voor hebt of zonder hiervoor ook maar enige dank voor terug te krijgen.

Laten we eerst eens kijken naar de definitie van barmhartigheid:

Barmhartigheid is het tonen van mededogen met mensen die het moeilijk hebben. Barmhartigen zijn zij die zich ontfermen over hun medemensen, die in woord en daad hulp en ondersteuning bieden aan degenen die daaraan behoefte hebben.

Synoniemen zijn wel: ontferming, compassie, goedertierenheid, medelijden.

Daar zitten twee elementen in: 

– anderen helpen,

– ongeacht wie de ander is.

Minimale basis voor humaan leven

Interessant is dat er tussen de joodse en christelijke traditie verschillen bestaan in de visie op barmhartigheid. Waar de joodse traditie het heeft over barmhartigheid als iets wat behoort tot de rechten en plichten van de mens, is het in de christelijke traditie eerder een deugd, een gunst die je een ander levert. In mijn ideale wereld zou geen van beide nodig zijn: iemand helpen zou geen plicht moeten zijn, én geen gunst, maar iets wat automatisch in mensen opkomt. 

Het meest bekende verhaal in de Bijbel is dat van de barmhartige Samaritaan, maar ook in Matteüs 25 staat een rijtje activiteiten dat valt onder barmhartigheid. Het gaat om het kleden van de naakten, het voeden van de hongerigen, het laven van de dorstigen, het herbergen van de vreemdelingen, het verzorgen van de zieken, het bezoeken van de gevangenen en het begraven van de doden.

Het mooie aan deze opsomming is dat de activiteiten een soort minimale basis vormen voor een humaan leven. Het hebben van onderdak, van eten en drinken, van zorg wanneer je ziek bent: het zijn allemaal waarden die ik zie als een basiswaarden voor leven. De werken van barmhartigheid vormen voor mij dan ook een goed voorbeeld hoe we als maatschappij, als mensen met elkaar om zouden moeten gaan.

Barmhartigheid = hulp

De maatschappij, de manier waarop deze is ingedeeld, wordt bepaald door onszelf. Door de keuzes die wij maken in de politiek, door datgene waar wij om vragen of ons sterk voor maken, én door wat wij onze kinderen leren.
Wat zou je hier concreet bij kunnen voorstellen? Bijvoorbeeld door je kind te leren dat hij een ander kind dat gevallen is gaat helpen, ook al is het geen vriendje of vriendinnetje. Het delen van je boterhammen wanneer iemand uit de klas geen eten bij zich heeft, het bezoeken van een ziek neefje of nichtje. Barmhartigheid bij kinderen is iets wat bij de een wellicht natuurlijker komt dan bij de ander. Zo is het ene kind nu eenmaal verzorgender ingesteld dan de ander. Toch is het goed om aan alle aspecten van deze barmhartigheid aandacht te besteden.

Een belangrijk onderdeel van het uitleggen van barmhartigheid is dat het gaat om hulp, zelfs (of zeker) wanneer degene die je helpt geen vriend of vriendin van je is. Dat je ook helpt als je die persoon helemaal niet mag, of zelfs niet kent. Dat je ook helpt zonder er per se voor bedankt te worden of zonder er iets voor terug te krijgen.

Soms moet je over jezelf heen stappen

Barmhartigheid betekent daarmee dat je soms over jezelf heen moet stappen, om toch die ander de helpende hand te reiken. Dit is ontzettend moeilijk, ook voor ons als volwassenen, je helpt nu eenmaal makkelijker iemand die je aardig vindt. Met oudere kinderen kun je het daar ook over hebben. Dat kun je doen door bijvoorbeeld vragen te stellen als: 

– Is het belangrijk om iemand te helpen die je niet aardig vindt?
– Wat voel je, wanneer je iemand bewust wel helpt. En wat gebeurt er met je gevoel als je iemand expres niet helpt?
– Wat denk je dat er zou gebeuren als niemand barmhartig was?
– Zou dat effect hebben op: verpleegkundigen, hoteleigenaren, koks, begrafenisspecialisten, kledingmakers?

Leg daarbij uit dat het voor jezelf ook niet makkelijk is om iemand te helpen die je het liefste uit de weg zou gaan. Maak het inzichtelijk met een voorbeeld, en geef aan waarom je het belangrijk vindt om toch de helpende hand uit te steken. Deze ervaringsverhalen, de voorbeelden die jij in het dagelijks leven laat zien, vormen de basis van waaruit jouw kind(eren) naar de maatschappij en anderen kijken.

Wie van deze drie is volgens u de naaste geworden van het slachtoffer van de rovers?’ 37De ​wetgeleerde​ zei: ‘De man die medelijden met hem heeft getoond.’ Toen zei ​Jezus​ tegen hem: ‘Doet u dan voortaan net zo.’ (Lukas 10:36-37)

Geschreven door

Jantine Huisman

--:--