Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Humor is een beeld van Gods genade: creatief, verrassend, deze wereld omgekeerd

Is de stand-up comedy van Jezus je weleens opgevallen? Of de zwarte humor van Paulus? Humor is een beeld van Gods genade, zegt Jean-Jacques Suurmond.

Deel:

Paus Johannes de 23e zat eens aan een diner tegenover een vrouw met een gewaagde, diep
uitgesneden jurk. ‘Bent u niet bang dat iedereen naar haar kijkt?’, vroeg zijn buurman. ‘Nee’,
antwoordde de paus: ‘Ik ben bang dat iedereen kijkt of ík naar haar kijk.’

Dat is humor. Die heeft iets verrassends zodat je in de lach schiet. Humor heeft veel weg van
genade. Ook genade is verrassend en past daardoor niet in een denksysteem (jammer voor
theologen). Jezus heeft het niet nodig om moppen te tappen omdat veel van wat hij zegt al
zo geestig is. De eersten worden zomaar de laatsten, en de laatsten de eersten. Eist iemand
je hemd? Geweldig, geef hem ook je jas erbij.

Jezus als stand-up comedian

In Jezus trok een lach door Israël. Als een stand-up comedian zet hij voortdurend zijn toehoorders op het verkeerde been. Hij voert God op als een oud vrouwtje dat, kont omhoog, haar huisje ondersteboven keert op zoek naar een muntje. De verloren zoon is niet de lanterfanter die het geld van zijn vader verkwist, maar de oudste zoon, een brave Hendrik. En de onrechtvaardige rentmeester krijgt van zijn baas (die God verbeeldt) een schouderklopje: slim gesjoemeld, jongen. Hoe gek wil je het hebben?

Jezus vergelijkt het koninkrijk van God niet met glanzende Happinez-engelen die in zijn tijd al populair waren. Nee, volgens hem lijkt dat rijk op de inhoud van je keukenkast: het is als een mosterdzaadje, als een mespuntje gist, als een snufje zout. En neem het verhaal in Matteüs 22, waarin een paar farizeeërs Jezus vragen of een Jood aan de Romeinse keizer belasting mag betalen. Een strikvraag, want antwoordt hij ‘nee’ dan overtreedt hij de Romeinse wet. Zegt hij anderzijds ‘ja’ dan schendt hij de religieuze wet. Hoe kan hij zich hieruit redden? Door een lach. Jezus vraagt onschuldig: ‘Zeg, hebben jullie misschien een Romeins muntje voor me?’ En jawel hoor, dat hebben ze. Maar werkelijk vrome joden zouden nooit never een munt bij zich dragen waarop de beeltenis van de keizer stond met het opschrift dat hij god is. Zo vallen deze farizeeërs grandioos door de mand, waarbij de omstanders flink gegniffeld zullen hebben.

De zwarte humor van Paulus

Ook de apostel Paulus had humor, zelfs zwarte humor. Over gelovigen die religieuze voorschriften veel te belangrijk maken zegt hij: ‘Wie anderen dwingt om zich te laten besnijden, moet het mes maar bij zichzelf laten uitschieten!’ Af en toe is het heel gezond om te lachen om kerkelijke dogma’s en voorschriften. Dan pas nemen we ze echt serieus: niet
als een doel in zichzelf, of iets wat je anderen op moet dringen, maar als wegwijzers naar God.

Humor is een beeld van Gods genade: die is creatief, verrassend, deze wereld omgekeerd. Ook in ons eigen leven hoeven de dingen niet altijd te blijven zoals ze zijn. In moeilijke tijden als je ‘het niet meer ziet zitten’ is er altijd een ontsnappingsluikje, de werking van genade. Die kan aan je gebeuren, zoals een lach opeens bezit van je neemt. Je mondhoeken krullen, je bovenlijf schokt, uit je mond komen onbegrijpelijke klanken. Even vergeten we onszelf met onze sores en worden we buiten onszelf gevoerd.
Dichter bij God die in de hemel is en lacht.

Vorige maand schreef Jean-Jacques ook over humor. Lees het hier.

Geschreven door

Jean-Jacques Suurmond

--:--