‘Protest en verzet horen bij het christelijk geloof’
Gertine wordt onrustig van de onrust in de wereld. Ze vraagt zich af wat haar rol als christen is. Ver weg blijven van de waan van de dag? Of zou ze meer moeten doen, meer van zich moeten laten horen?
De wereld lijkt in beweging. We zien de onverzettelijke blik van Greta Thunberg als boegbeeld van het klimaatprotest en de tienduizenden scholieren die haar schoolstaking navolgen. We zien video’s met de vrijpostige kritiek van historicus Rutger Bregman op de privileges van de rijken viral gaan. We zien de opkomst van Alexandria Ocasio-Cortez (AOC) in de VS die de hoop op sociale veranderingen belichaamt.
Het klimaat, vluchtelingenbeleid, duurzaamheid, de verschillen tussen arm en rijk – er is een beweging van activisten, die niet bang is om grote woorden te gebruiken en om truth to power te spreken.
Die roerigheid in de wereld maakt mij onrustig. Wat moet ik doen als christen? Me afkerig houden van de waan van de dag, omdat kant en klare oplossingen toch niet te vinden zijn? Me vooral richten op mijn persoonlijke geloof en bidden om de komst van het Koninkrijk? Of zou ik toch méér moeten doen, méér moeten zeggen, me moeten laten horen?
Christenen staan er niet om bekend dat ze staan te springen op de barricades en voorop lopen in protestmarsen. De vragen in de wereld zijn groot en oplossingen zijn ver weg.
Maar hoe langer ik erover nadenk, en hoe scherper de tegenstellingen in deze wereld zichtbaar worden, des te beter zie ik dat verzet, opstand, demonstratie en activisme bij het christelijk geloof horen.
Sterker nog, elke week weer word ik als christen in de liturgie gesterkt en voorbereid tot een activistisch leven.
De liturgie schudt ons wakker
De taal van het geloof is een andere taal dan die van wetenschap en politiek. Wetenschap geeft ons feiten, maar feiten blijken weinig mensen wakker te schudden. Politiek geeft ons beloften, maar daar geloven niet veel mensen meer in.
Religie geeft ons een andere manier van praten en denken. Religieuze taal is evocatief, beeldend, het roept iets in ons wakker, spreekt ons hart aan en niet alleen ons hoofd.
Steeds als ik op zondag in de kerk zit, hoor ik die taal. Elke zondagmorgen heb ik een moment waarop ik uit het alledaagse stap. Ik word geraakt door woorden die een andere wereld oproepen. Ik hoor taal die bevestigt dat wij mensen in de dood leven, maar die tegelijkertijd het verlangen in mij aanwakkert. Mijn hart wordt geraakt.
May God who loved the world so much
that he sent his Son to be our Saviour
forgive us our sins
and make us holy to serve him in the world,
through Jesus Christ our Lord. Amen.
Gebed leidt tot verzet
In de jaren 80 organiseerde theologe Dorothee Sölle ‘politieke avondgebeden’ in Duitsland. Oecumenische gebedsdiensten met discussie en de oproep tot actie. De deelnemers aan de gebeden waren ook deelnemers aan demonstraties tegen kernwapens en oorlog.
Die twee zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, volgens Sölle: vroomheid & radicale actie, de stille weg van het gebed & de luidruchtige weg van de bevrijding, de via contemplativa & de via activa, mystiek en gebed.
Waarom die twee niet zonder elkaar kunnen? Omdat wie in het gebed en de mystieke contemplatie voor even de eenheid met God ervaart, uitstijgt boven dit alledaagse leven. Er is dan even afstand. In die afstand kun je met nieuwe ogen kijken naar de wereld en wordt er een verlangen in je wakker geroepen, gevoed door Gods verlangen zelf. Je ziet wat er mis is en verlangt naar herstel.
Wie tijd neemt voor gebed en stilte bij God, kan niet voorbij gaan aan het onrecht in deze wereld. Gebed leidt tot verzet.
You have touched us with your love
and nourished us at your table.
As your pilgrim people,
may we continue to explore the way of Christ,
and grow in friendship with you,
in love for your people, and in serving others. Amen.
Geloof als schild tegen pessimisme
Niet alleen brengt de kern van het christelijk leven ons tot de opstand tegen het kwaad, het christelijke verhaal weerhoudt ons ook van een veelgemaakte valkuil. Het geeft ons namelijk een visie op onszelf en de wereld die ons ervan weerhoudt moedeloos te worden.
Wie naar de wereld kijkt, kan namelijk gemakkelijk zó treurig worden van alle ellende, dat het gevolg apathie is. Wat maakt het ook allemaal uit … De grote ideologieën zijn al even dood, en niet voor niets. Het liep op niets uit.
Maar het christelijk geloof weet al dat de wereld ellendig is en de mens zondig. Dat is geen nieuws. Daar houdt het echter niet op: er is hoop, er is redding, er is verlossing, groter dan onszelf, onafhankelijk van ons. Die overtuiging mogen we omzetten in concrete daden. Het zet ons blijmoedig aan het werk zonder dat het succes van onszelf afhangt.
Almight God, our heavenly Father,
we have sinned against you and against our neighbour,
in thought and word and deed,
through negligence, through weakness,
through our own deliberate fault.
We are truly sorry and repent of all our sins.
For the sake of your Son Jesus Christ, who died for us,
forgive us all that is past,
and grant that we may serve in newness of life,
to the glory of your name. Amen.
Profetisch spreken en handelen
Profetisch spreken en handelen is zo oud als het Oude Testament. Profeten kwamen in opstand tegen verkeerde heerschappijen en onderdrukking. Zij getuigden van de God van Israël, die mensen uit het land van slavernij naar het land van bevrijding leidt.
In onze tijd hebben we die profetische durf nodig. Om op te staan en ons uit te spreken, ook als dat betekent dat we er soms naast zitten. Omdat we niet anders kunnen. Omdat we vanuit de geknielde houding van het gebed omhoog moeten komen, rechtop staan en de vuisten ballen tegen het kwaad.
Ikzelf heb daar nog veel in te leren. Ik maak mij het liefste kwaad op de bank en voer een stil protest door middel van mijn koopgedrag. Maar ik wil leren van die nieuwe, jonge activisten en meedoen in hun protest, gevoed door het besef dat de Geest aan het werk is, wijder en breder dan we in de kerk soms durven geloven.
Almighty God, we thank you for feeding us
with the body and blood of your Son Jesus Christ.
Through him we offer you our souls and bodies
to be a living sacrifice.
Send us out in the power of your Spirit
to live and work to your praise and glory. Amen.
Geschreven door
Gertine Blom
