Vrij zijn, ik wil alleen maar vrij zijn

Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.

PopUpGedachte woensdag 10 april 2019 – Vrij zijn, ik wil alleen maar vrij zijn

Vrij zijn, ze wil alleen maar vrij zijn
Vrij zijn, liefde komt ooit
Als ze niet meer vrij wil zijn

Fascinerende zinnetjes van de grote Marco B. Liefde komt ooit, als ze niet meer vrij wil zijn. Misschien bedoelt ze een vaste relatie, huisje, boompje, beestje. Maar liefde? Liefde komt ooit? Als ze niet meer vrij wil zijn? Iemand heeft een ietwat kort door de bocht formulering gekozen. Liefde die zou zorgen dat je niet meer vrij bent, terwijl je bij afwezigheid van liefde niet alleen figuurlijk maar ook letterlijk dood gaat van ellende.

Ze vindt het ook niet altijd makkelijk, laat de tekstschrijver weten:

Soms is ze bang en eenzaam en verlangt ze terug naar toen
Geborgenheid en warmte en een vaderlijke zoen
maar ze wil het leven proeven zonder regels of gezag
Juist al die dingen doen die bijna niemand anders mag 

Het is bijna heroïsch, hè, dit vrijheidsstreven. Moedig de angst en de eenzaamheid in de ogen kijken, vriendjes voor één nacht achterlaten en je niet laten vangen in de klauwen van de liefde die meer wil, die dieper wil gaan, die wil weten wie je bent – niet alleen hoe je voelt. Ze ontspringt de dans en door. Ze staat hier voor man, vrouw, mens.

Vandaag reageren de Joodse luisteraars van Jezus nogal fel als hij beweert dat hij ze zal vrijmaken. En hij heeft een iets andere kijk op wat dan vrij is. Het gaat zo:

In die tijd zei Jezus tot de Joden die in Hem geloofden: ‘Indien gij trouw blijft aan mijn woord, zijt gij waarlijk mijn leerlingen. Dan zult ge de waarheid kennen en de waarheid zal u vrijmaken.
Men wierp op: ‘Wij zijn van Abrahams geslacht en nooit iemands slaaf geweest. Hoe kunt Gij dan zeggen: gij zult vrij worden?’

Die trots, hè. Wij zijn nóóit iemand slaaf geweest. Abrahams nageslacht! Blinde trots in dit geval want elke keer als de Wet gelezen wordt en dat was een terugkerend ritueel, iedereen die daar zat te luisteren kende de wet uit het hoofd én de aanhef van de wet: ‘Gedenk dat u slaven geweest bent in Egypte, waaruit de Heer u bevrijd heeft met macht en majesteit. Zoiets.’

Dat ze daar even overheen hebben gekeken als luisteraars, toont hoe ze als een wesp gestoken reageren op het feit dat Jezus pretendeert hen te kunnen vrijmaken. Ga weg, we zijn altijd vrij geweest. ‘slaven in egypte…’ dan? Oh ja, schaamrood, genant. Niet altijd, niet echt.

Is niet waar Jezus aan refereert. Hij zegt iets anders: Jezus antwoordde hun: ‘Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u: al wie zonde doet, is slaaf van de zonde.

Nu is zonde niet het allerlekkerste woord wat we kennen. Het doet denken aan religieuze regels die ervoor zorgen dat jonge mensen niet uit de kast durven komen, kerkelijk leiders die publiek bekennen dat ze een dubbelleven leiden en het de kerk en z’n zondeleer verwijten. Zonde is dat wat van de gezagdragers niet mag maar wat al te menselijk is en kruipt waar het niet gaan kan. Vrij zijn, van de zondeleer. En juist al die dingen doen die niemand anders mag. Ja toch, Marco? Zonder regels en gezag.

Punt is dat Jezus hier niet zegt dat degene die zonde doet, oordelenswaardig zou zijn. Maar dat diegenen niet vrij is. Dat je nog niet vrij bent, als je doet wat je eigenlijk niet ok vind als iemand anders het zou doen. Dat je nog niet vrij bent, als je iemand de pijn aandoet waarvan je niet zou willen dat iemand anders die jou aandoet. Dat je nog niet vrij bent als je heel nodig moet doen wat niet mag, omdat je wil schoppen tegen gezag. Slaafs de regels volgen en stuurs de regels breken, zijn twee kanten van dezelfde medaille. Ze zijn slaaf, of onvolwassen zou je misschien kunnen zeggen en het punt van de onvolwassene is dat die nog niet vrij is om voor zichzelf te beslissen. Dat komt pas bij volwassenheid.

Degene die slaafs de regels volgt én degene die er zich dwars tegen verzet, komt niet toe aan de vraag wat voor mens hij of zij wil zijn. En wie die vraag stelt, merkt pas dat vrijheid om dat te leven geen gespreid bedje is. Dan kijk je jezelf in de spiegel aan en merk je hoe verslaafd je kunt zijn aan het leven ten koste van anderen, ten koste van klimaat en natuur, verslaafd aan al die dingen die moeten voorkomen dat ik bang wordt of die moeten voorkomen dat ik pijn voel. Verslaafd aan allerlei gedragingen die ik echt niet tof vind van mezelf. Ik wil mezelf best vergeven daarvoor, niet te zwaar aan tillen, geen gedonder van de kansel – maar dat betekent nog niet dat ik me ten diepste vrij voel om de mens te zijn die ik het liefst zou willen zijn in mijn eerlijkste momenten.

Dus zegt Jezus. Kom volg mij. Laat je bevrijden. Maak een keus. Laat je voorleven. Vergeef jezelf, laat je vergeven en heroriënteer. Ik ga die weg al, zegt hij. En er zijn weinigen van welke geloofsovertuiging dan ook die dat zouden ontkennen. Dat hij de vrijheid heeft gevonden om te zijn wie de mens op zijn beste momenten zou willen zijn. Dus daar is een en ander te ontdekken voor ons. Van liefde, van vrijheid die groter is dan die van het liedje van Marco B. Van toekomst.

Heb het goed.

Hier vind je drie tekstgedeeltes die Rikko vanochtend las.

Rikko Voorberg (38) is theoloog, schrijver, ‘activist/kunstenaar’ en initiatiefnemer van o.a. ‘We gaan ze halen’.

Wil je betrokken raken bij het werk van Rikko? Kijk dan hier.