Eigen Baas

PopUpGedachte donderdag 2 mei 2019 – Eigen baas

De zon komt langzaam op. Het is zes uur in de ochtend en de vogels laten grondig van zich horen. Ik zit aan een tafeltje en hoop op inspiratie. Om iets te schrijven wat raakt aan mijzelf, aan jou. Aan het leven dat we vandaag gaan leiden, of je nou jezelf tot gelovige rekent of niet. Het moet er ergens in zitten, in die oude teksten van vandaag. Ik lees en herlees, tot er zich een vaag idee begint te vormen en dan schrijf ik. Zoekend, verkennend. Ik mag van mijzelf niet de bekende wegen herhalen. Wat al is gezegd, hoeft hier in de PopUpGedachte niet nog eens worden gezegd. En als het nog eens wordt gezegd, dan vanuit een ander hoek, een ander perspectief. Gek is dat, ik kom uit een traditie waarin juist de waarheid bewaard moest worden. En herhaald, zo leek het. Terwijl waarheid of wat dat ook moge zijn, natuurlijk ontdekt moet worden. Dat is heus niet zo zwart-wit als het lijkt; dat de een ‘bewaart’ en de ander ‘ontdekt’, toch is er wel een verschil. Er zit een risico in het herhalen van dat wat je bekend acht, van een zo-zit-het. Zomaar glipt de betekenis door de vingers en klamp je je vast aan een lege huls. Het risico van het ‘steeds-weer-ontdekken’ is de onrust, dat de zoeker zich niet wil overgeven aan de veiligheid en huiselijkheid van de traditie om daarin te leunen. Dat risico ken ik. En toch. Ieder z’n taak, denk ik dan.

Ik ben geraakt door het werk van Willem de Kooning, een groot schilder uit de tijd van Jackson Pollock en anderen. Abstract, emotioneel werk. In het Moma, New York (1x geweest, was te gek) was een retroperspectief van hem te zien. Zijn levenswerk. En bij de ingang van die zaal hing een bordje met een uitspraak van hem, waarop stond: ‘ik ben niet geinteresseerd in schoonheid of het maken van een mooi werk, ik wil kijken hoever ik kan gaan.’ En hoe híj dat vorm gaf. Hij heeft heel zijn leven, zo lijkt het, de vrouw geprobeerd te schilderen. In bijna absurde abstractie zocht hij naar de ziel van datgene wat hij tegenkwam in de vrouw of vrouwen die hij liefhad. Laag over laag, abstractie over abstractie, zoekend, gravend, worstelend om door te dringen in het geheim. Dát zoeken, dat graven en doen om door te dringen in het geheim. In de theologie is dat bijna blasfemisch en toch is het de weg. Tegen het godslasterlijke aan. Het is Job die zegt:

Hoezeer mijn huid ook is geschonden,
toch zal ik in dit lichaam God aanschouwen.
Ik zal hem aanschouwen,
ik zal hem met eigen ogen zien, ik, geen ander,
heel mijn binnenste smacht van verlangen.

Groots, theatraal, intens en misschien wel over de top. Maar het verlangen naar dit verlangen. En dit verlangen zelf. Dat maakt dat ik schrijf, zoek, opsta in de vroegte, gedachten deel -  maar ook mede-initiatiefnemer wordt van We Gaan Ze Halen, van een RamadanSponsorTour, van een kruisjesinstallatie op 4 mei.

Vanochtend lees ik over de leerlingen van Jezus van Nazareth die in zijn spoor, na zijn opstanding en vertrek naar hogere sferen, het verhaal verspreiden in de wereld dat God weer tussen mensen woont. Dat de verbinding tussen God en mens opnieuw tot stand is gebracht in Jezus van Nazareth, dat de wereld opnieuw begonnen is – dat er niets veranderd lijkt, maar dat alles waar je op hoopte al gebeurd is en het tijd wordt om dat uit te gaan leven – ook al lijkt de macht van Romeinen, van ziekte, van ellende nog ongebroken, toch is zij definitief gebroken. En het verhaal gaat als een lopend vuurtje. Men is getriggerd door de onschuldig gekruisigde genezer die vissers en anderen zo inspireert dat ze zonder enige opleiding wijze rabbi’s lijken geworden die voor de duvel niet bang zijn.

In die dagen namen de dienaren van de bevelhebber de apostelen mee en brachten hen voor het Sanhedrin. De hogepriester begon hen te ondervragen:
'Hebben wij u niet uitdrukkelijk verboden onder­richt te geven in die Naam? Door uw toedoen 
is heel Jeruzalem vol van uw leer. Bovendien wilt gij ons het bloed van die man aanrekenen.'
Maar Petrus en de andere apostelen gaven ten antwoord: 'Men moet God meer gehoorzamen dan de mensen.

De weg die zij gaan is niet facultatief, niet pas als er toestemming is. Zij brengen met dezelfde en mogelijk nog hogere noodzaak hun verhaal als Willem de Kooning zijn werk. Niets kan hen tegenhouden want ieder die tegenhoudt wordt vervolgens iemand aan wie zij het verhaal kwijt kunnen. Die onafhankelijkheid, niemand meer om voor te buigen, of te knielen, niemand meer die voor jou buigt of knielt – vrije mensen in een open wereld, geraakt door genade, dat onze soms ze krakemikkige handen het verlengstuk van god zelf zijn op aarde en zoveel meer. Dat onderzoeken, delen, verder brengen desnoods door roeien en ruiten.

Dat gaat verder dan het dogma, dan het hokje, dan het winnen van mensen voor een zogenaamd eigen gelijk. Dat gaat over geïnspireerde mensen waar de wereld schreeuwend behoefte aan heeft. Mannen en vrouwen als King, Theresa en Mandela zijn niet slechts interessant voor de religieuzen, zij zijn goed nieuws voor de wereld. Daar ligt de verbinding over alle hokjes en vakjes heen. Gedreven, hoopvol, zoekend, praktisch en liefhebbend – en in een vrije interpretatie van Willem de Kooning: dus niet een sluitend verhaal willen vertellen of te doen wat door de achterban als goed-christelijk wordt ervaren, niet geïnteresseerd zijn in het maken van een mooi werk naar de maatstaven van de tijd en de beroepsgroep, maar kijken hoe ver we kunnen gaan.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.

Rikko Voorberg (38) is theoloog, schrijver, ‘activist/kunstenaar’ en initiatiefnemer van o.a. ‘We gaan ze halen’.

Wil je betrokken raken bij het werk van Rikko? Kijk dan hier.