Komt een autist in de kerk...

Tijdens lezingen over autisme krijg ik regelmatig vragen over hoe ik als autist mijn geloof beleef. Dat zette me aan het denken. Geloof ik autistisch? Anders dan mijn niet autistische vrienden?

Nieuwsgierigheid is wat me drijft in het schrijven van non-fictie boeken. Toen uitgeverij KokBoekencentrum dus vroeg of ik weer een boek over autisme wilde schrijven (eerder schreef ik Autisten liegen niet en Autisteneiland), wist ik meteen het onderwerp: autisme en geloof.

Autisme in de kerk

Nu zijn er zeker kenmerken van autisme te noemen die invloed kunnen hebben op het geloofsleven. Neem zintuiglijke waarnemingen. Alle prikkels die bij ons mensen binnenkomen moeten worden verwerkt. Dan kun je denken aan informatie, maar ook licht, reuk en geluid. Bij mensen met autisme is die verwerking verstoord. Alles komt even hard binnen en het duurt langer voordat het op zijn plekje zit. 

Wanneer we dat toepassen op een kerkdienst kun je stellen dat autisme zeker invloed hierop heeft. Zelf ben ik lid van een Evangelische kerk. Een heel prettige gemeenschap waar zorg is voor elkaar en de Bijbel centraal staat. Maar ik ben niet de enige die dat vindt waardoor er elke zondagochtend tweemaal duizend man de kerk bezoekt. Dat is voor mij te druk, ik raak overprikkeld, met als gevolg dat ik de diensten liever online volg.

Lekker duidelijk 

Een ander kenmerk is de behoefte aan duidelijkheid. Opgegroeid in een gereformeerde kerk (nu PKN) nam ik als kind elke zondag plaats in de houten banken. Op de borden naast de preekstoel had de koster alle psalmen en gezangen gezet die we die ochtend zouden zingen. De preek duurde twintig minuten en zolang probeerde ik met mijn King pepermunt te doen. Ondertussen bladerde ik in het Liedboek voor de kerken. Ik mocht graag opzoeken wie een gezang had geschreven en achterin de korte bio van de man (het waren altijd mannen) lezen. Bij het slotlied gingen we staan en wanneer de dominee en kerkenraad de zaal uit waren, schuifelden we weer naar buiten. Thuis was er koffie.

Jezus in je hart 

Pas toen ik ouder was, en andere kerken bezocht, besefte ik hoe heerlijk overzichtelijk die diensten in mijn jeugd waren. Ik houd van duidelijkheid. Ik ben een groot fan van lijstjes en roosters. In mijn dagplanning plan ik tijd om de planning van de volgende dag te maken. Dus elke week eenzelfde liturgie vind ik prachtig.

Dan heb je nog het taalgebruik in de Bijbel en kerkdiensten. Mensen met autisme nemen taal vaak letterlijk. Maar juist hier wordt veel symbolische taal gebruikt. Hoe ziet genade eruit? Wat waren die tongen van vuur op de Eerste Pinksterdag? 

Een man die ik interviewde voor mijn boek gaf hiervan een prachtig voorbeeld. Hij vertelde dat hij had geleerd dat Jezus in je hart woont. In zijn jeugd kwamen juist de berichten over de eerste harttransplantaties en hij vroeg zich af of je, als je een nieuw hart kreeg, dan ook het geloof van de donor overnam. Zijn dominee kon natuurlijk helemaal niks met die vraag. Dit is een heel duidelijk voorbeeld, maar ook in een subtielere vorm komen zulke vragen soms bij mensen met autisme naar voren.

Autisme tast je geloof niet aan 

Autisme kan dus wel degelijk invloed hebben op de beleving van het geloof. Maar als ik iets heb geleerd van de gesprekken in Is er een hemel voor autisten?is het dat autisme zeker niet je geloofsleven ‘aantast’. 
Het was ontroerend om te horen hoe mensen van de Pinkstergemeente tot aan de Gereformeerde Gemeente en Rooms-Katholieke Kerk me vertelden dat het uiteindelijk gaat om Jezus, en die gestorven en opgestaan. Dan kunnen drukke kerkdiensten lastig zijn en symbolische taal in de Bijbel verwarrend, dat doet er niks aan af of je Jezus in je hart hebt gesloten. Figuurlijk dan.

In Is er een hemel voor autisten? brengt Alianna Dijkstra autisme en geloof met elkaar in gesprek. Ben je boos op God omdat je autisme hebt? Is er aandacht voor autisme binnen je kerk? Denk je dat God autisme kan genezen? 
Ze doet ook verslag van activiteiten rondom dit thema. Zo organiseert een kerk prikkelarme kerkdiensten speciaal voor deze doelgroep. Christelijke professionals komen aan het woord over het werken met mensen met autisme. De geïnterviewden in dit boek komen uit verschillende kerkgenootschappen, maar delen hun geloof in God en hun band met autisme. 

Is er een hemel voor autisten, Alianna Dijkstra, Kokboekencentrum, € 17,50 (176 blz.)