Lazarus Staat Op | Meer dan de tempel

PopUpGedachte vrijdag 19 juli 2019 – Hier is meer dan de tempel

Wie reist, bezoekt godshuizen. Dat is zo’n beetje een harde regel. Het zijn bastions van cultuur, plekken van naam en traditie, die de bezoeker een gevoel geven van contact met de aarde van de plek waar je bent, met de ziel van de mensen met wie je rondhangt. Het zal niet in elk land zo zijn, maar toch. Als ze er zijn: tempels, moskeeën, kerken: even binnen kijken. Schoenen uit, schouders bedekt of één voor één, er zijn allemaal regels omheen, want je betreedt het huis van God.

Eigenlijk ook een vreemd beeld en een vreemd woord. Godshuis. Alsof je in dat vreemde land even bij de lokale godheid langsgaat, die op dit en dat adres woont. De ambassade van de hemelse gewesten staat aan het plein op de hoek, je moet even een kaartje kopen, zorgen dat je lange mouwen draagt en dan kun je even rondkijken. Daar woont-ie. De Godheid.

Onzin natuurlijk, elk godshuis is een plek waar het de bedoeling is dat je tot besef komt dat die godheid in en boven en dwars door de wereld huist. Maar of dat ook zo werkt? Mentaal en psychologisch? Vaak is het toch: binnenstappen en eerbied, buitenstappen en biertje. Niet dat een biertje niet goddelijk kan zijn, maar de sfeer binnen is God, de sfeer buiten is het gewone leven. De muren en drempels vormen heldere zones van onderscheid, ook tussen de manieren van doen.

Jezus van Nazareth komt wat verwarring schoppen in die binaire manier van denken en werken. Niet door erop te wijzen dat het tempelonderwijs toch zegt dat God overal is. Maar door het beeld van de tempel in de war te gooien. Opeens krijgt de tempel twee benen, een gezicht en een paar handen. En wie het niet ziet, is gek. Gek op de tempel, zogezegd. Gek op de zekerheid, de stenen, de status, de vastigheid. In plaats van op datgene waar die stenen altijd voor hebben gestaan, de barmhartigheid, de hoop, de verwachting, de goedheid.

Dit gebeurt er vanochtend in de lezing. Jezus loopt met zijn leerlingen op sabbat door korenvelden en de leerlingen van hem pakken wat graankorrels, malen ze tussen de handen en eten ze op. Ik wist nooit dat dit kon, maar voor het verhaal, moet ik er maar even van uitgaan dat dit goed te doen is. Er waren strikte sabbatsregels in die tijd, die een symbool waren van toewijding aan de Eeuwige, aan de Joodse identiteit, aan geloof, hoop en liefde. Dan kon je dus niet ff graan malen als je trek had, dat had je te respecteren. Blijkbaar is het zo dat als je een poosje met JC optrekt, dat je dan sommige dingen met een korreltje zout gaat nemen. Of graan eigenlijk. En dat je wijn drinkt als water, soms. Op die bruiloft te Kana, brood en vis in overvloed en graankorrels als je daar zin in hebt. En dan is er natuurlijk kritiek van meereizende gelovigen, hoeders van traditie, het gevoel, de cultuur, het geloof.

De Farizeeën zagen dat en zeiden toe Hem: 'Uw leerlingen doen daar iets wat op sabbat niet geoorloofd is.' Hij gaf hun ten antwoord: 'Hebt gij niet gelezen wat David deed toen hij en zijn metgezellen honger kregen? Hoe hij het huis van God binnenging en de toonbro­den opat die noch hij, noch zijn metgezellen, maar alleen de priesters mochten eten? Of hebt gij niet in de Wet gelezen, dat de priesters elke sabbat in de tempel de sabbat schenden en toch niet schuldig zijn?
Ik echter zeg u: Hier is meer dan de tempel.

Dit zijn cultureel gezien nogal uitspraken, hè? Een beetje cryptiek is geen enkele rabbi vreemd, maar hoe moeten die tijdgenoten van hem dit nu verhapstukken? Zijn leerlingen vergelijken met de grootse koning David, met priesters en hijzelf als tempel? Niet te doen.

Nou, zegt Jezus. Dat is best te doen als je gewoon je focus houdt op waar die stenen altijd voor stonden: genezing, bevrijding, heling en rechtvaardigheid. Dit zegt hij letterlijk:

Indien het maar tot u doorgedron­gen was wat het zeggen wil: Ik wil liever barmhartig­heid dan offers, dan zoudt gij deze onschuldigen niet veroor­deeld hebben. Want de Mensenzoon is Heer van de sabbat.'

In Jezus van Nazareth gebeurt wat er in de tempel moest gebeuren. En op deze laatste dag van de PopUpGedachtes dit seizoen neem ik je mee in de uitdaging die ik voor mijn vakantie stel. Dat wat ik in kerken hoop te zien vinden in mensen, in kinderen, in natuur en in gedragingen. Dat ik waar ik hoop zie, de schoenen van de voeten doe, de armen bedek en begin te fluisteren, bij wijze van spreken. Zoals ik in een kathedraal zou doen. Dat ik Salaam Aleikum mompel als ik barmhartigheid bewezen zie worden en mijn hand naar een denkbeeldige Mezuzah breng om die aan te raken als er ergens recht gedaan wordt onderweg. Meer dan de tempel is te vinden buiten de tempel, meer dan Godshuis is te vinden buiten het godshuis. Deze aardkloot is zowel vuilnisbelt als woonkamer van de Eeuwige en jij en ik zowel devote aanbidders, schoonmakers, tegenstanders én verpersoonlijking van de Eeuwige. Hangt allemaal net af van het moment.

De magie mag weer terug de wereld in. Niet spiritueel zwevend en afhankelijk van de stand van de zon, een fijne geur, een lekker wijntje of een goddelijke zonsondergang. Maar in barmhartigheid die wordt bewezen. En elk moment dat het gebeurt met eerbied omhelzen als een teken van de Eeuwige.

Veel plezier deze komende weken op je tocht. Ik begin weer half augustus, live op het Graceland Festival – waar ik de eerste nieuwe popupgedachtes met bezoekers ter plekke maak. Tot 16 augustus en tot horens.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.