Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Lazarus staat op | Winnen van God

Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.

Deel:

PopUpGedachte dinsdag 9 juli 2019 - Winnen van God

Bij 'mijn' PopUpKerk op zondagochtend gebruiken we diverse manieren om te ontdekken wat er in de diverse aanwezigen leeft. Ik was ooit gevraagd om een kerk te starten als manier om opnieuw in Amsterdam verbinding te maken tussen christendom en deze stad. De PopUpKerk was een poging omdat binnenstebuiten vorm te geven. Niet langer kwam iemand die het weet vertellen hoe het zat aan mensen die het nog moesten gaan geloven. Ik zou als vragende zoeker te rade gaan bij mensen die geen affinititeit hebben met christendom, wat de relevante en impact zou kunnen zijn van die oude ideeën. Om aan hun hand te leren wat de waarde was. Ik zocht kunstenaars en creatieven, mensen met een pokkehekel aan christendom, mensen met een mening én ofwel artistiek ofwel maatschappelijk geëngageerde mensen.

Aan de hand van hun inzichten vormde ik me al kerkgaand naar de kerk die ik zelf was gestart een nieuw beeld van christendom – een heel oud beeld eigenlijk, maar opnieuw gevonden. Waarbij scheidslijnen wegvielen, de hoop het won van weten, verlangen het won van kennis en het hier-en-nu het won van het ooit-eens-misschien. En een van de vormen was dat een gelezen Bijbeltekst door mij van wat commentaar werd voorzien – wat aangereikte kennis over context en interpretatie en dat ik hen dan vroeg om de tekst te herschrijven naar een tekst die over ons gaat. Met het verhaal over de Boom der Kennis van Goed en Kwaad, bijvoorbeeld. Waar de bekende Adam en Eva niet van mochten eten, als enige van alle bomen in de paradijstuin, omdat ze dan zouden sterven. En iemand vertaalde dat naar een nieuwe wijsheid als volgt: “Vertrouw me en je zal leven, doe je het op je eigen houtje, dan kan ik je niet helpen.”

Ik vond die mooi, omdat er een soort machteloosheid in zit. Een aanwezige, eeuwige, almachtige Schepper die ook niet meer weet hoe hij kan samenwerken, bijstaan, wat dan ook, als de mens z’n kop in de wind gooit. God is niet onoverwinnelijk. De mens kan winnen van de Almachtige. Niet zomaar, daar gaat vaak aardig wat worsteling aan vooraf. Maar het kan.

Ik lees vanochtend over Jakob, de aartsvader die terugkeert naar huis, naar zijn familie, doodsbang is en alleen en dan in de nacht worstelt met iemand. Dit staat er: Toen de ander zag dat hij het niet van hem kon winnen, raakte hij Jakobs heup aan, en daardoor raakte Jakobs heup tijdens die worsteling ontwricht. Toen zei de ander: ‘Laat mij gaan, het wordt al dag.’ Maar Jakob zei: ‘Ik laat u niet gaan tenzij u mij zegent.’

Hier wordt duidelijk dat Jakob de indruk heeft dat hij met een bijzonder iemand heeft geworsteld. De ander vroeg: ‘Hoe luidt je naam?’ ‘Jakob,’ antwoordde hij. Daarop zei hij: ‘Voortaan zal je naam niet Jakob zijn, maar Israël, want je hebt met God en mensen gestreden en je hebt gewonnen.’

Met God, hè. Hmm. Even checken, denkt Jakob: Jakob vroeg: ‘Zeg me toch hoe u heet.’ Maar hij kreeg ten antwoord: ‘Waarom vraag je naar mijn naam?’ Toen zegende die ander hem daar.

Toen wist Jakob hoe laat het was. “Jakob noemde die plaats Peniël, ‘want,’ zei hij, ‘ik heb oog in oog gestaan met God en ben toch in leven gebleven.’”

Weer wordt het worstelen met God, noch de overwinning op God afgekeurd. Sterker nog, het wordt zijn redding, Jakob’s turning point. Jakob wilde in zijn leven realiseren wat hem beloofd was. Zijn moeder had hem verteld over de belofte die hij was. En het refrein in Jakobs leven is dat hij, als het erop lijkt dat het niet de goede kant opgaat, een list verzint.

Vervolgens krijgt wat hij hebben wil: de zegen van zijn vader, enorme kuddes en meer. En dat de ander dan uit woede om de list hem naar het leven staat. Elke keer als Jakob wint, moet hij rennen voor zijn leven. De slimme manipulator moet altijd rennen voor de gebelgde geweldenaar. Het zijn de twee archetypes van de mens, twee manieren om te krijgen wat je wil tegen de wil van de ander in: manipulatie, slimmigheid, handel, bedrog óf geweld, macht, dwang, strijd. En ze houden elkaar in leven, de een wekt de ander op. Zolang de mens bestaat is dit al gaande. In onze westerse wereld is geweld als middel not done, al wordt er veel met macht en overwicht gedwongen. Manipulatie en bedrog, van reclame tot het achterhouden van essentiële informatie in onleesbaar kleine lettertjes is vrij geaccepteerd. Maar beide brengen je niet waar je wezen wil. Wie geweld gebruikt, dwingt de ander in bedrog. Wie bedrog gebruikt, moet vluchten voor geweld. De strijd van allen tegen allen.

Jakob worstelt met het feit dat hij zo’n belofte is. Dat hij een spoor van vernieling achterlaat door de manier waarop hij het probeert te krijgen. Hij worstelt en wil winnen. En hij wint. Aan de lopende band. Ook nu, en de Eeuwige waar hij nu mee worstelt zegt: laat me gaan, ook van mij heb je gewonnen. En dan beseft Jakob dat er iets groters is dan winnen. En dat is geliefd zijn, gezegend zijn, door een belangrijke Ander. En hij pakt de overwonnen hand en kruipt er onder, legt die op zijn hoofd als het ware en zegt: Zegen me. En aldus geschiedt. Jakob heeft steeds ingezet en gewonnen en blijft ondanks de winst met lege handen achter. En het is pas voor het eerst dat hij het beseft. Als je wint heb je vrienden, zeggen ze. Of je bent juist heel verdomd alleen.

Jakob, wat wil je echt? Gezegend zijn. Een naam hebben die uitgesproken wordt vol belofte en vertrouwen. Niet alleen zijn in deze wereld. En vanuit dat vertrouwen de winst of het verlies als berekening achterlaten en domweg het goede doen. Zo gaat hij de volgende ochtend, mank van de strijd, zijn broer tegemoet. Die hem wil doden, dat staat voor hem vast. Maar die ochtend zal dat niet zo blijken te zijn. De wereld is veranderd, nadat Jakob uit het strijdperk is getreden blijkt het strijdperk een speelveld voor mensen die verlangen naar het goede. Hij loopt mank, als herinnering. Dat wel.

Heb het goed vandaag. Op het speelveld van jouw leven.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.

Geschreven door

Rikko Voorberg

--:--