Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Wat gebeurt er als een boek je tot tranen toe raakt? | Liturgie van het alledaagse - Tish Warren #leestip

Janneke Burger-Niemijer las het boek Liturgie van het alledaagse van Tish Warren en het maakte haar aan het huilen.

Deel:

Wat gebeurt er als een boek je tot tranen toe raakt? Als het fictie zou betreffen; ongetwijfeld een element in het verhaal dat raakt aan mijn eigen leven. Of een beschrijving die iets laat proeven van de droefheid van het bestaan of een intens gevoel van verdriet om de ellende die mensen kan treffen. Maar wat zorgt ervoor dat non-fictie mij aan het huilen maakt?

Bij het lezen van het boek van Tish Warren overkwam het me een aantal keren, en dat verwarde me enigszins. Liturgie van het alledaagse is namelijk volstrekt niet zielig en er gebeuren in dit boek geen vreselijke dingen. Toen ik het aan een vriend probeerde uit te leggen kwam ik niet verder dan het woord ‘troost’. Dit boek reikt me troost aan en een troostboek kan zomaar ontroeren. Maar waarom moet ik dan getroost worden door een boek over het alledaagse leven?

Leeg en betekenisloos

Misschien wel omdat het alledaagse leven zo leeg kan voelen, zo kaal en karig. Misschien zit de troost er dan inderdaad wel in dat het Tish Warren lukt om dat alledaagse leven te vullen. Nee, dat doet zij natuurlijk niet. God Zelf vult ons alledaagse leven. Maar Warren vertelt daarover, deelt dat met ons. Dat God iets te maken wil hebben met mijn alledaagsheid, dat Hij die niet direct wil veranderen, maar wel vullen, dat raakt me.

Want het leven voelt zo vaak leeg en betekenisloos, hoe vol mijn agenda en mijn social media tijdlijnen ook zijn. En van de weeromstuit ga ik dan op zoek naar bijzondere momenten, buitengewone belevenissen en superspeciale mensen. En dat laat mij met nog een grotere leegte achter. Niet alleen wat het gewone leven betreft, maar zeker ook wat betreft mijn geloofsleven. Het troost me hoe Tish Warren beschrijft dat God niet alleen al dat bijzondere, buitengewone en superspeciale geeft, maar dat Hij vooral aanwezig is in dat alledaagse, gewone en supernormale (geloofs)leven van mij. 

God is er al

Is dat dan een troost, dat God altijd aanwezig is? Legt het niet een druk? Ik kom uit een traditie waar God met alles in het leven verbonden kon worden, met veel momenten van bidden en bijbellezen: bij het begin van de dag, voor en na elke maaltijd en voor het slapengaan. Ook al hoor je daarin terecht de echo van Deuteronomium 6, het kan ook ietwat vermoeiend zijn. Net alsof je leven alleen goed is, als je zelf steeds expliciet de verbinding met God zoekt.

Waarin is het boek van Tish Warren daarin dan anders? Misschien wel omdat de beweging anders is. Haar boek gaat niet alleen over de momenten dat wij God bij ons leven betrekken, maar vooral over de gedachte dat God óns altijd nabij wil zijn. Als we opstaan, als we onze tanden poetsen, als we het restje soep van de dag ervoor opeten en als we ruzie maken met onze geliefde. Die momenten zijn niet pas waardevol als we uit de Bijbel lezen of een gebed uitspreken; God is er al. En als we deze momenten verbinden met momenten uit de liturgie, ontdekken we steeds weer hoe God ons leven wil vullen en hoe bijzonder dat is.

Het schepselmatige van de gewone dingen van de dag én de liturgie die het perspectief vanuit God aanreikt, is de verrassing van dit boek. De waardering van het gewone leven en de rijkdom van de traditie van de kerk. Beiden hebben nogal te lijden onder een tendens om alles als bijzonder en eenmalig te zien; God moet dan telkens gebeuren. Het boek van Warren lijkt me daar een terechte correctie op. En het was voor mijzelf een plezier om te lezen welke rijkdom er in dit boek wordt opgediept uit de liturgie en de traditie van de kerk: de zintuiglijkheid, eerlijkheid, gemeenschapszin en nog zoveel meer. 

'Dit heb ik nodig: schrijvers die eerlijk zijn over zichzelf, het leven en God.'

Eerlijkheid

Wat me misschien wel het meest ontroerde aan dit boek was de eerlijkheid. Eerlijkheid kan alleen daar zijn, waar veiligheid en liefde is, zoals de apostel Johannes in zijn brief schrijft. Bij Tish Warren proef ik een eerlijkheid die dichtbij komt.

Als ze beschrijft hoe ze haar sleutels kwijtraakt en hoe ze in de greep van angst komt, zie ik wat ik in de kantlijn heb geschreven: “Dit heb ik nodig: schrijvers die eerlijk zijn over zichzelf, het leven en God. En-toch-boeken.” Het en-toch van God, van Gods liefde, van Zijn nabijheid, van Zijn liefde. Misschien is een en-toch-boek nog mooier dan een troostboek. Want in dat en-toch zitten ook de kritische vragen. En die zitten zeker ook in dit boek.

Als God er toch is, waarom is er dan die angst, die verslaving aan werk en aan mijn smartphone, die onbegrensdheid waar ik telkens in verval, die kibbelarijen en dat ongeduld? En toch is God er. Ook als het niet direct verandert, als het leven kwetsbaar blijft en ikzelf blijf tegenvallen. Toch is God er dan, als troost en tegenspel. Daarom kan ik nu veilig gaan slapen, op naar de volgende dag.

Janneke Burger-Niemeijer is theoloog en redacteur van Sestra.

afbeelding
afbeelding.

Liturgie van het alledaagse | Tish Warren | Uitgeverij Van Wijnen | € 19,95
 

Benieuwd geworden? Met toestemming van Uitgeverij van Wijnen mogen wij je Hoofdstuk 11 uit Liturgie van het alledaagse aanbieden. Dit hoofdstuk behandelt het belang van 'rust en uitgerust zijn' en hoe we veel kunnen leren van de joodse cultuur waar de nieuwe dag in de avond begint.

Geschreven door

Janneke Burger-Niemeijer

--:--