Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Lazarus staat op | Moraliseren kun je leren

Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.

Deel:

PopUpGedachte donderdag 29 augustus 2019 – moraliseren kun je leren

We weten wel dat het geheven vingertje niet werkt. Maar hoe doe je het dan? We weten ook dat we niet uit financiële armoede afstand gaan nemen van vlees eten, teveel vliegen, autorijden op fossiele brandstoffen. Om maar iets te noemen, hè? We leven op te grote voet, dat is wel duidelijk. Zelfs klimaatsceptici zijn eigenlijk geen klimaatsceptici, maar ze zijn sceptisch over het punt van de menselijke oorzaak dan wel verantwoordelijkheid dan wel mogelijkheden. En hoe agendeer je dit dan? Zelfs hier is het al lastig, vind ik zelf dan, hè?

Misschien heb je er geen last van, maar misschien ook wel. Misschien denk je dat je liever met iets anders uit je bed stapt dan een probleem wat appelleert aan je geweten, waar je persoonlijke bijdrage aan de oplossing minimaal zal zijn en wat mensen zo kan verdelen in goed en fout.

Het gaat me niet eens om klimaat, maar om de vraag hoe je goed en fout brengt. Ervan uitgaande dat je vindt dat er goed en fout bestaat, hè? Als je vindt dat iedereen het zelf moet weten, hebben we een heel ander gesprek. Met name over de luxe positie waaruit dat soort algemeenheden de wereld ingeslingerd kunnen worden. Met diegene zouden we dan even in gesprek moeten, met de slachtoffers van ‘fout’, kijken of de moraal dan ook nog steeds zo privé en cultuurafhankelijk is.

In elk geval is de vraag anno nu. Hoe breng je moraal in het gesprek. Goed en fout. En dan niet alleen als het gaat over anderen, dat is gemakkelijk. Maar ook als het gaat over jezelf – of nog ingewikkelder: je gesprekspartner en diens keuzes. Johannes de Doper doet het en ja, het kost hem de kop, velen van ons kennen het beroemde gruwelijke schilderij van Rembrandt. Maar daar gaat iets aan vooraf. Koning Herodes heeft de vrouw van zijn broer tot vrouw genomen. Vrouw in kwestie vindt dat prima. We weten niet waarom zij dat een goede ruil vindt, maar het zou te maken kunnen hebben met de macht. En Johannes de Doper vindt daar iets van, wordt daarom gevangen gezet en voorgeleid aan Herodes waarbij hij blijft zeggen wat hij vindt, namelijk:

'Het is u niet geoorloofd de vrouw van uw broer te hebben.' Herodias (vrouw in kwestie) was daarom op hem gebeten en wilde hem doden, maar zij kreeg geen kans, want Herodes had ontzag voor Johannes. Hij wist dat hij een rechtschapen en heilig man was, en nam hem in bescher­ming. Telkens wanneer hij hem gehoord had, verkeerde hij in tweestrijd; maar toch luisterde hij graag naar hem.’

Dat laatste stukje, hè? Telkens als hij hem gehoord had, verkeerde hij in tweestrijd. Hij neemt de beste man serieus op een nogal persoonlijk stukje van zijn leven, juist als koning die in die tijd niet echt gebonden was aan grondwet, scheiding van de machten en wat niet al. Kopjes kleiner maken was een gewone dagelijkse bezigheid, heb ik begrepen. Maar Herodes liet de kritiek binnenkomen, ging de innerlijke worsteling aan en niet zomaar omdat Herodes zo’n fijne vent was (dat was hij niet), maar omdat Herodes ontzag had voor de rechtschapenheid en het ‘heilig’ zijn van Johannes.

Dat vind ik een interessante sleutel voor vanochtend. Wil je iets agenderen rond een precair thema, dan is een geloofwaardige levenshouding een sleutel voor een luisterend oor. Dat een ander denkt: jij mag het zeggen. Dat mijn uiterlijke leven en innerlijke leven klopt. En dat betekent niet dat je dus moet zwijgen als je niet 100 procent oké bent, dat wie zelf nog zit te klooien met klimaat-normaal bestaan, dat die geen vragen mag stellen, vingers mag heffen of moraal mag spreken.

Maar wie wil groeien hierin, heeft iets aan rechtschapenheid, zoals dat heet, en heiligheid. En beide hebben iets te maken met toewijding en uit één stuk zijn. Dat je niet zomaar wat roept, maar je leven matcht met je hoop, dat doet veel voor luisterende oren. Ergens denk ik dat het de toon van je boodschap raakt. Onze communicatie bestaat maar voor 20 procent uit wat we uitspraken. 80 procent is lichaamstaal en wat dan ook. Zo heb ik ooit gehoord.
Je kunt sturen wat je uitspreekt, maar het lijf verraadt natuurlijk waarom je dit zegt. Dat het ook te maken heeft met zelf je willen verheffen of juist met eigen ongemak of angst voor de ander, voor God, voor jezelf. En lichaamstaal is niet altijd gemakkelijk te lezen, maar als de lichaamstaal vanwege innerlijke eenheid matcht met de uitgesproken boodschap dan gaat het recht naar het hart.

Domper op de feestvreugde over rechtschapen taal is deze: als de taal werkelijk aankomt, zijn er altijd belanghebbenden die daar niet gelukkig van worden. Of dat nu een fossiele brandstoffenlobby is, of wapenmakers in de wereld, als beleidsmakers geraakt worden door een nieuwe moraal die belangen schaadt, zullen ze graag de oorzaak een kopje kleiner maken.

Check maar eens hoe sommigen reageren op Greta Thunberg, overigens net aangekomen met haar zeilboot in de Verenigde Staten. Zij wenste onder geen beding te vliegen. Een dame in de lijn van Johannes de Doper. Het kostte hem de kop, zijn overtuigingskracht. Laten we van hem dan twee dingen leren: 1) een mens uit één stuk te worden of te erkennen dat we dat (nog) niet zijn als we moraal agenderen 2) mensen te beschermen en waarderen die deze moraal brengen.

Tot zover de PopUpGedachte van vandaag. Morgen weer een nieuwe. Tot dan!

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.

Geschreven door

Rikko Voorberg

--:--